اختلال دو قطبی چیست و چه انواعی دارد؟

اختلال دو قطبی چیست و چه انواعی دارد؟

 

یکی از اختلالات شایع در بین بیماری‌های مربوط به روان، اختلال دو قطبی است. در این بیماری، تغییرات خلق و خو به مرور زمان شدید و شدیدتر می‌شود و علائم دیگری مانند توهم، افسردگی و شیدایی هم بروز می‌کنند. اگر تشخیص و درمان به موقع انجام شود، بسیاری از علائم قابل پیشگیری است. همراهان عزیز دکترسی، در این مقاله از مجله سلامت به بررسی بیماری دوقطبی می‌پردازیم و نکات مربوط به علائم و درمان این بیماری را هم با شما به اشتراک می‌گذاریم. با ما همراه باشید.

 

اختلال دو قطبی چیست؟

یک بیماری روانی است که باعث ایحاد خلق و خوی متغیر، تغییرات در خواب، انرژی، تفکر و رفتار فرد بیمار می‌شود. همچنین، این بیماری به افسردگی و شیدایی هم معروف است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، در دوره‌های زمانی مختلف احساسات گوناگونی را تجربه می‌کنند؛ مثلا ممکن است در یک زمان احساس خوشبختی و انرژی داشته باشند و در زمان دیگر احساس ناراحتی، ناامیدی و کسلی در آن‌ها بروز کند. به همین دلیل، نام این اختلال دوقطبی است. همان‌طور که قبل‌تر هم گفتیم، بیماری دو قطبی را به شیدایی هم می‌شناسند. شیدایی بیانگر این است که افراد مبتلا به این اختلال، بیش از حد هیجان زده و با اعتماد به نفس هستند. همچنین، نشان‌دهنده تحریک‌پذیری و تصمیم‌گیری تکانشی یا بی‌پروا هم هست. تقریبا نیمی از افرادی که به شیدایی مبتلا هستند، دچار توهم می‌شوند؛ یعنی به چیزهایی اشاره یا از آن‌ها صحبت می‌کنند که وجود خارجی ندارند.

هیپومانیا، علائمی خفیف از مانیا را توصیف می‌کند که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی دچار توهم نمی‌شود و در زندگی روزمره، علائم شدیدی از اختلال را از خود بروز نمی‌دهد. افسردگی، نشان‌دهنده بروز احساسات غم، اندوه و کسلی در فرد مبتلا به اختلال دوقطبی است. چون علائم آن مشابه علائم افسردگی بالینی است، در این مدل از اختلال، دوره‌های شیدایی و هیپومانیک در فرد بروز نمی‌کند. بیشتر افرادی که به بیماری دو قطبی مبتلا هستند، بیشتر از علائم جنون یا هیپومانیک علائم مربوط به افسردگی را از خود بروز می‌دهند.

 

انواع اختلال دو قطبی

انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد که در سه نوع زیر دسته‌بندی می‌شود:

• اختلال دوقطبی I : رفتار این بیماران ناپایدار است. دوره‌های شیدایی طولانی مدت حداقل یک هفته‌ای را سپری می‌کنند. برخی علائم آن‌ها به قدری شدید است که نیازمند مراقبت‌های پزشکی هستند.

 

• اختلال دوقطبی II  : در این نوع هم تغییرات خلق و خو محسوس است اما به شدت نوع اول نیست.

​

• اختلال سیکلوتایمیک: این نوع از اختلال، ترکیبی از دوره‌های افسردگی و شیدایی است که مدت زمان آن در بزرگسالان حداقل 2 سال و در کودکان و نوجوانان حداقل 1 سال طول می‌کشد. در این مدل، علائم به شدت نوع یک و دو نیست.

 

علائم اختلال دو قطبی

علائم این اختلال، الگوی خاصی ندارد و همین مسئله باعث می‌شود که علامت بعدی قابل پیش‌بینی نباشد؛ مثلا یک بیمار ممکن است قبل از رفتن از یک دوره به دوره دیگر، چندین هفته در یک حالت باقی بماند. همچنین، شدت علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است و میزان آن با گذشت زمان کم یا زیاد می‌شود.

 

علائم شیدایی (اوج)

علائم شیدایی در افراد بیمار عبارتند از:

• خوشبختی، امیدواری و هیجان بیش از حد

• تغییرات ناگهانی که فرد از حالت شاد بودن به حالت تحریک‌پذیری، عصبانیت و خصومت تبدیل می‌شود.

• بی‌قراری

• گفتار سریع و تمرکز ضعیف

• افزایش انرژی و نیاز کمتری به خواب و استراحت

• میل جنسی غیر معمول و بالا

• توهم و ساختن ایده‌های بزرگ و غیرواقعی

• سوء مصرف مواد مخدر و الکل

• تحریک‌پذیر نسبت به کوچکترین عوامل

• خواب کم و بیداری زیاد

• کم اشتهایی نسبت به غذا و احساس سیری کاذب

• احساس اعتماد به نفس زیاد

• نداشتن تمرکز کافی و پرت شدن سریع حواس

 

علائم افسردگی (پایین)

در دوره‌های افسردگی (پایین)، یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است علامت‌های زیر را داشته باشد:

• غمگین بودن بیش از حد

• از دست دادن انرژی

• احساس ناامیدی یا بی‌ارزشی

• لذت نبردن از چیزهایی که زمانی مورد علاقه فرد بیمار بوده است.

• مشکل در تمرکز

• فراموشی

• آرام صحبت کردن و بی‌حالی

• کمتر شدن میل جنسی فرد بیمار

• ناتوانی در احساس لذت

• گریه غیرقابل کنترل

• مشکل در تصمیم‌گیری

• تحریک‌پذیری

• نیاز به خواب بیشتر و کسلی

• بی‌خوابی

• تغییرات اشتها که باعث لاغر شدن یا اضافه وزن فرد بیمار می‌شود.

• داشتن افکار و ایده‌هایی مربوط به خودکشی و مرگ

• اقدام به خودکشی

 

تشخیص بیماری اختلال دو قطبی

برای تشخیص این بیماری باید به روانپزشک مراجعه کنید اما علائم دیگری هم برای تشخیص آن وجود دارد که عبارتند از:

1. کم کاری تیروئید یا بعضی از علائم رفتاری که نشان‌دهنده مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل باشد که در این حالت روانپزشک از شما می‌پرسد میزان مصرف چقدر است؟ یا چند بار در هفته مصرف دارید؟

2. تغییرات خواب و انرژی در دوره‌های مختلف این بیماری هم از علامت‌های دیگر تشخیص اختلال دو قطبی است.

3. صحبت با افراد مختلف خانواده در مورد حالات روحی و بررسی رفتارهای شخص بیمار

4. تشخیص اختلال دو قطبی می تواند برای کودکان و نوجوانان پیچیده تر باشد. علائم آنها ممکن است همانند بزرگسالان باشد اما ممکن است به دلیل اختلال کم توجهی و بیش فعالی (ADHD) یا حتی فقط رفتار بد اشتباه گرفته شود.برای تشخیص اختلال در کودکان باید حتما به روانپزشک مراجعه کنید تا در صورت مثبت بودن ابتلا، فرآیند درمان آغاز شود.

 

درمان اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی قابل درمان است. در نظر داشته باشید که این اختلال از جمله بیماری‌های طولانی مدت است و نیاز به مراقبت مداوم دارد. افرادی که طی یک سال، چهار دوره یا بیشتر تغییرات روحی را تجربه می‌کنند و همچنین، افرادی که سوء مصرف مصرف مواد مخدر و الکل دارند سخت‌تر از بیماران دیگر درمان می‌شوند.

 

• دارو

یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان است و داروهای زیر را شامل می‌شود:

1. تثبیت کننده‌های خلق و خو

مانند کاربامازپین (تگرتول)، لاموتریژین (لامیکتال)، لیتیوم یا والپروات (دپاکوت)

       2. داروهای ضد روان پریشی

مانند کاریپرازین (Vraylar)، لوراسیدون (Latuda)، اولانزاپین (Zyprexa) و کویتیاپین (Seroquel)

       3. داروهای ضد افسردگی

       4. داروهای ضد اضطراب یا داروهای خواب‌آور

مانند داروهای آرامبخش مانند بنزودیازپین‌ها

نکته مهم: لطفا بدون مشورت با پزشک از مصرف این داروها خودداری کنید؛ به ویژه زنان باردار و شیرده حتما باید با تجویز پزشک برای مصرف داروها اقدام کنند.

 

• ریتم درمانی بین فرد و اجتماع (ISPRT)

داشتن برنامه منظم روزانه برای کارهای مختلف به آرامش فرد بیمار کمک می‌کند.

 

• درمان شناختی رفتاری (CBT)

جایگزین کردن اعمال مثبت با کارهای منفی در جهت مدیریت استرس و شیدایی.

 

• آموزش روانی اعضای خانواده نسبت به بیماری

همه اعضای خانواده باید نسبت به این اختلال اطلاعات کافی داشته باشند تا بتوانند فرد بیمار را در مسیر درمان حمایت کنند.

 

• الکتروشوک درمانی (ECT)

 

• طب سوزنی

از جمله مواردی است که می‌تواند به عنوان مکمل درمان اختلال دوقطبی مورد استفاده قرار گیرد.

 

• مکمل

استفاده از بعضی مکمل‌های غذایی مانند ویتامین‌ها، در کنار درمان موثر است.

 

• تغییر سبک زندگی

1. داشتن برنامه ورزش منظم

2. ساعت خواب و تغذیه روی برنامه مشخص

3. تشخیص نوسانات خلقی

4. مشورت و پشتیبانی از پزشک و دیگر اعضای خانواده

5. تهیه نمودار علائم و دوره‌های مختلف رفتاری شیدایی و افسردگی

6. کنترل استرس

7. سرگرمی سالم مانند ورزش داشته باشید.

8. الکل و مواد مخدر مصرف نکنید.

 

سخن آخر:

همراهان عزیز دکترسی، در این مقاله از مجله سلامت به بررسی اختلال دو قطبی و نکات مربوط به درمان این بیماری پرداختیم. برای درمان این اختلال، باید سبک زندگی خود را تغییر دهید و از مصرف مواد مخدر و الکل پرهیز کنید. به یاد داشته باشید که مصرف الکل و مواد مخدر علائم بیماری دوقطبی را تشدید می‌کنند. همچنین، شما عزیزان می‌توانید با نصب اپلیکیشن مشاوره دکترسی بر روی تلفن‌همراه خود در کوتاه‌ترین زمان به جدیدترین مقالات مجله سلامت دسترسی داشته باشید.

 

 

 

منبع:

https://www.webmd.com/