شناخت بیماری
ویتیلیگو Vitiligo (پیسی یا لک‌وپیس) نوعی از بیماری پوستی است که در آن تکه‌های سفیدرنگی روی پوست بیشتر می‌شود و هر نقطه‌ای از بدن را می‌تواند درگیر کند و بیشتر افراد مبتلا هم در بسیاری از قسمت‌های بدنشان این حالت را دارند.
دلیل بروز بیماری و زمینه خطر
پوست، به دلیل از دست دادن ملانین (رنگ‌دانه‌ها) ویژگی رنگ دهی خود را از دست می‌دهد. سلول‌های رنگ‌دانه ساز با نام ملانوسیت melanocytes در این حالت تخریب شده‌اند. هنوز دلیل این اتفاق روشن نشده است ولی می‌تواند ناشی از فرایند خودایمنی بدن باشد که طی آن سیستم دفاعی بدن سلول‌های خود را به جای حمله به میکروب‌های مهاجم، هدف قرار می‌دهد. با توجه به اینکه بیماری ویتیلیگو همه نژادها را درگیر می‌کند ولی در افراد سیاه‌پوست بیشتر مشاهده شده است.
احتمال ابتلا در چه کسانی بیشتر است؟
حدود 2% از جمعیت جهان ( 40-50 میلیون نفر) مبتلا هستند که البته ابتلا به این بیماری ربطی به نژاد و جنسیت فرد ندارد. در بسیاری از موارد مشاهده شده، پیسی در محدوده سنی 1-30 سال اتفاق می‌افتد که نتیجه می‌گیریم پیش از چهل سالگی خود را نشان می‌دهد. احتمال اینکه سایر اعضای خانواده هم این بیماری را از فرد مبتلا بگیرند وجود دارد یا اگر در خانواده، فردی دچار پیری زودرس باشد هم زمینه ابتلا را دارد. همچنین، بیماری‌های خودایمنی مثل تیروئید ( تیروئید هاشیموتو Hashimoto's thyroiditis؛ ناشی از حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید) و نوع یک دیابت هم احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند.
نشانه‌های بیماری
فرد مبتلا اغلب به سرعت رنگ‌دانه‌های پوستی در هر قسمت بدن را از دست می‌دهد. پس از ظهور تکه‌های سفید ممکن است این تکه‌ها در همان نقطه ظهور، باقی بمانند ولی مدتی بعد احتمال بزرگ‌تر شدن آن‌ها وجود دارد. فرد، ممکن است شاهد چرخه محو شدن یا باقی ماندن رنگ‌دانه‌ها باشد.
با این اوصاف، بد نیست بدانید که بیشترین بخش‌های بدن که درگیر پیسی می‌شود کدام اند:
● چین‌خوردگی‌های بدن( زیر بغل)
● قسمت‌هایی که قبلا زخمی شده‌اند.
● جاهایی از پوست که در معرض تابش آفتاب هستند.
● اطراف خال گوشتی
● مخاط ( بینی و دهان)
● پلک‌ها و موی سر
نکته: با گسترش تکه‌های سفیدرنگ، احتمال بازگشت رنگ‌دانه بسیار کم است.
انواع بیماری لک‌وپیس
پنج نوع از این بیماری شناسایی شده است که نوع آن بستگی به نقطه ابتلا در بدن فرد دارد:
1.نوع سرتاسری Generalized
شایع‌ترین نوع است که در آن، تمام بدن درگیر می‌شود.
2.مقطعی Segmental
یک بخش از بدن درگیر می‌شود مثل صورت یا دست‌ها.
3.کانونی ( نقطه‌ای) Focal
حالت بی‌رنگی فقط در یک نقطه باقی می‌ماند و گسترده نمی‌شود.
4.تریکروم Trichrome
سفید کم‌رنگ/پررنگ با رنگ طبیعی پوست و بسیار مشهود آمیخته شده است.
5.عمومی Universal
نوع نادری که طی آن تقریبا 80% بدن درگیر شده است.
تشخیص پیسی
پزشک فرد معمولا با یک آزمایش بدنی پی به ابتلای او به ویتیلیگو می‌برد. البته آزمایش‌های دیگری مثل آزمایش خون و موارد زیر هم انجام می‌شود:
● نمونه‌برداری پوست
● تست با اشعه بنفش) پوست فرد زیر اشعه UV بررسی می‌شود(.
درمان‌های خانگی
هنوز راهی برای پیشگیری از بروز این بیماری شناسایی نشده است ولی می‌توان از پوست درگیر شده مراقبت کرد تا بهتر شود؛ این مراقبت به سن فرد، میزان نیاز پوست به بهبود و دامنه درگیر شدن پوست بستگی دارد.
می‌توان در خانه هم حریف این بیماری شد. با هم می‌خوانیم:
● پوست درگیر شده را آرایش یا از محصولات برنزه استفاده کنید.
● کرم ضد آفتاب ) کمترین SPF آن 30 باشد( بزنید و هردو ساعت تجدید کنید.
● از دستگاه‌های برنزه کننده دوری کنید.
● تتو ممنوع! آسیب ناشی از این کار بیماری پیسی را تشدید می‌کند.
درمان زیر نظر پزشک
پزشک موردنظر برای مراقبت و بازگشت رنگ طبیعی پوست، کرم کورتیکواستروئید corticosteroid را تجویز می‌کند. احتمالا چند ماهی طول می‌کشد تا تغییرات مشاهده شود که طی آن ممکن است فرد مبتلا، خطوط یا رگه‌هایی را روی پوستش ببیند یا اینکه پوست نازک‌تر شود. قرص یا تزریق داروی مذکور تنها در صورتی تجویز می‌شود که پیسی به‌سرعت در حال گسترش باشد. در موارد بسیار نادر هم پماد متوقف کننده کلسینورین calcineurin تجویز می‌شود که طی آن سیستم ایمنی برای کاهش التهابات پوستی سرکوب می‌شود. درصورتی‌که ویتیلیگو در نواحی کوچکی مثل اطراف صورت یا گردن باشد، این دارو تجویز می‌شود بهتر است بدانید که این داروها معمولا مربوط به سرطان پوست یا غدد لنفاوی است و پزشک از تجویز آن خودداری می‌کند.
سایر درمان‌ها
نوردرمانی، با استفاده از اشعه UVA می‌تواند روند گسترش بیماری را کند یا متوقف کند. این روش درمانی در بسیاری از موارد همراه با مصرف داروی تجویزی انجام می‌شود. نوردرمانی معمولا هفته‌ای یک‌بار و در مدتی محدود زیر نظر پزشک انجام می‌شود که البته دستگاه‌های قابل‌حملی هم هست که فرصت درمان خانگی را هم برای فرد فراهم می‌کند. گاهی اوقات فرآیند نوردرمانی با ماده‌ای به نام پسورالن psoralen انجام می‌شود که یا دهانی است یا به‌صورت پماد و بعد درمان با اشعه آغاز می‌شود.
شایان‌ذکر است که درمان با اشعه اثرگذارتر است درحالی‌که انجام آن بسیار دشوارتر از فوتوتراپی است. در صورت جواب ندادن روش‌های درمانی و گسترش بیماری در سراسر بدن فرد، احتمال تجویز درمان دپیگمنتیشن depigmentation ( بی‌رنگ سازی) وجود دارد. در این درمان، یک یا دو بار در روز و به مدت 9 ماه، ماده‌ای برای بخش‌های درگیر نشده از پوست استعمال می‌شود. به‌تدریج پوست دریافت‌کننده ماده تا جایی روشن می‌شود که با باقی پوست شما یکدست شود.
اثرات جانبی بیماری ویتیلیگو
برای این بیماری پوستی شایع، عوارضی شناسایی شده که به شرح زیر است:
● تورم
● قرمزی
● خارش
● خشکی پوست
درمان جایگزین برای بیماری ویتیلیگو
در مطالعات محدودی هم به تأثیر داروی گیاهی کهن‌دار (جینکو بیلوبا) ginkgo biloba در بازگشت رنگ طبیعی پوست اشاره شده است. برخی از کارشناسان هم می‌گویند که یک سری مکمل‌ها در اثربخش بودن درمان با فوتوتراپی مفید خواهد بود که به شرح زیر است:
● داروی آلفا لیپوئیک اسید
● فولیک اسید
● ویتامین C
● ویتامین ب12
در مورد مصرف این مکمل‌ها حتما با پزشک خود حرف بزنید چرا که ممکن است روی داروهایی که مصرف می‌کنید اثرگذار باشند.
عمل جراحی و بیماری ویتیلیگو
این راه، زمانی پیشنهاد می‌شود که درمان‌های اولیه نتیجه‌بخش نباشد. هدف از همه این درمان‌ها، بازگشت رنگ یکنواخت به پوست شماست. در ادامه به چند عمل جراحی برای درمان پیسی اشاره می‌کنم:
1)پیوند پوستی Skin grafting
هدف، در جراحی پیوند پوستی، انتقال پوست سالم به بخش‌های بی‌رنگ شده است که البته زمانی پیشنهاد می‌شود که بخش‌های کوچکی از پوست فرد درگیر شده باشد.
2)ایجاد تاول blister grafting
در روش ایجاد تاول، جراح با استفاده از ساکشن، تاول‌هایی را روی پوست سالم ایجاد می‌کند و بعد این تاول‌ها را روی پوست بی‌رنگ شده می‌گذارد.
3)پیوند بین سلولی cellular suspension transplant
جراح در پیوند بین سلولی از مخاط پوست سالم استفاده می‌کند و پس از قرار دادن در محلول، آن را روی پوست بی‌رنگ شده می‌گذارد. نتیجه ممکن است چند هفته طول بکشد.
مشکلات ناشی از بیماری ویتیلیگو
در صورت ابتلا به این مشکل پوستی، احتمال اینکه فرد درگیر این مشکلات هم شود وجود دارد:
● آفتاب‌سوختگی
● مشکلات بینایی و چشمی
● کاهش شنوایی
ازنظر روحی هم این تغییر ظاهری روی فرد اثرگذار است که باعث افسردگی، نگرانی یا خجالتی بودن می‌شود. ولی با انجام چند راهکار می‌توان این مسائل را کنترل کرد؛ ازجمله:
● حرف زدن با دوستان یا خانواده
● یافتن گروه پشتیبان ( چه به‌صورت آنلاین و چه حضوری)
● ملاقات و گفت‌وگو با پزشک ماهر و آشنا با این بیماری
شما خواننده گرامی می‌توانید با نصب اپلیکیشن دکترسی، از خدمات مشاوره آنلاین به‌صورت رایگان برای دریافت آموزش و اطلاعات لازم در مورد این بیماری پوستی بهره‌مند شوید.
منبع:
