قوز قرنیه یا کراتوکونوس (Keratoconus) زمانی رخ می‌دهد که قرنیه_سطح شفاف و گنبدی شکل جلوی چشم_نازک شود و به تدریج به سمت خارج و به شکل مخروط درآید. قرنیه مخروطی شکل ممکن است منجر به تاری دید، حساسیت به نور و خیرگی شود. کراتوکونوس معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اگرچه اغلب یک چشم را بیشتر از چشم دیگر درگیر می‌کند. به طور کلی افراد بین 10 تا 25 ساله تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
این عارضه ممکن است به مدت 10 سال یا بیشتر، به آرامی پیشرفت کند. در مراحل اولیه قوز قرنیه، ممکن است فرد بتواند مشکلات بینایی را با استفاده از عینک یا لنزهای نرم اصلاح کند. بعد از آن ممکن است نیاز باشد فرد از لنزهای سفت و سخت یا لنزهای دیگر مانند لنز اسکلرال استفاده کند. اگر فرد تا وضعیت پیشرفته پیش برود، ممکن است به پیوند قرنیه نیاز داشته باشد.
فیبرهای ریز پروتئینی چشم که کلاژن نامیده می‌شوند، به نگه داشتن قرنیه در محل کمک می‌کنند و از برجستگی آن جلوگیری می‌کنند. وقتی این فیبرها ضعیف می‌شوند، نمی‌توانند شکل را نگه دارند و قرنیه به تدریج مخروطی‌تر می‌شود. قوز قرنیه به دلیل کاهش آنتی اکسیدان های محافظ در قرنیه ایجاد می‌شود. سلول‌های قرنیه محصولات جانبی مخرب را تولید می‌کنند. به طور معمول، آنتی‌اکسیدان‌ها از شر آن‌ها خلاص می‌شوند و از فیبرهای کلاژن محافظت می‌کنند. اگر سطح آنتی اکسیدان کم باشد، کلاژن ضعیف شده و قرنیه بیرون می‌زند.
کراتوکونوس معمولا ژنتیکی نیست اما گاهی در خانواده‌ها دیده می‌شود. اگر به این عارضه مبتلا هستید و بچه دارید، بهتر است از 10 سالگی چشم او را مرتب بررسی کنید. این بیماری در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند، از جمله برخی از بیماری‌های آلرژیک، با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند. همچنین می‌تواند به مالش مزمن چشم مربوط باشد.
قوز قرنیه معمولا از سال‌های نوجوانی دیده می‌شود. اگرچه ممکن است از کودکی یا در افراد تا سن 30 سالگی شروع شود. همچنین ممکن است در سن 40 سالگی یا بالاتر رخ دهد، اما کمتر شایع است. تغییرات در شکل قرنیه می‌تواند به سرعت یا طی چندین سال اتفاق بیافتد. این تغییرات می‌توانند منجر به تاری دید، تابش خیره کننده و هاله در شب و ایجاد رگه‌هایی از نور شوند.
این تغییرات می‌توانند در هر زمان متوقف شوند، یا ممکن است برای دهه‌ها ادامه داشته باشند. هیچ راهی برای پیش بینی چگونگی پیشرفت آن وجود ندارد. در بیشتر افرادی که دارای قوز قرنیه هستند، سرانجام هر دو چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرند، البته نه همیشه در یک حد. معمولا ابتدا در یک چشم و سپس بعدا در چشم دیگر ایجاد می‌شود. در کراتوکونوس شدید، الیاف کلاژن کشیده شده می‌توانند منجر به ایجاد زخم‌های شدید شوند. اگر پشت قرنیه پاره شود، ممکن است متورم شود و ماه‌ها طول می‌کشد تا تورم از بین برود. این اغلب باعث ایجاد زخم بزرگ در قرنیه می‌شود.
تغییرات قرنیه باعث می‌شود تمرکز چشم بدون عینک یا لنز تماسی غیرممکن شود. در حقیقت، در صورت شدید بودن شرایط، برای ترمیم بینایی باید به پیوند قرنیه روی آورد. جراحی اصلاح بینایی با لیزر – لیزیک (LASIK)- برای افراد مبتلا به قوز قرنیه خطرناک است، زیرا می‌تواند قرنیه را بیشتر تضعیف کرده و بینایی را بدتر کند. هر کسی که حتی دارای درجه کمی کراتوکونوس باشد، نباید جراحی لیزیک انجام دهد.
قوز قرنیه به دو روش بینایی را تغییر می‌دهد:
با تغییر قرنیه از شکل گرد به شکل مخروط، سطح صاف آن مخدوش می‌شود. این مورد را آستیگماتیسم نامنظم می‌نامند
با گسترش جلوی قرنیه، بینایی نزدیک بین می‌شود. به این معنا که فرد تنها اشیا نزدیک را به وضوح می‌بیند و اشیا دور تار به نظر می‌رسند.
پزشک چشم ممکن است علائم را در معاینه چشم مشاهده کند. همچنین ممکن است شما علائمی را ذکر کنید که تنها توسط قوز قرنیه ایجاد می‌شوند. این علائم عبارت‌اند از:
تغییر ناگهانی بینایی در یک چشم
دوبینی هنگام مشاهده با یک چشم
اجسام نزدیک و دور کج به نظر می‌رسند
به نظر می‌رسد اطراف چراغ‌های روشن، هاله وجود دارد
دیدن تصاویر شبح دو یا سه گانه
رانندگی بد به دلیل تاری دید، به خصوص در شب
برای اطمینان از ابتلا به قوز قرنیه، پزشک باید شکل قرنیه را اندازه گیری کند. چندین روش مختلف برای انجام این کار وجود دارد. رایج‌ترین روش «توپوگرافی قرنیه» نام دارد که عکس قرنیه را می‌گیرد و آن را در چند ثانیه تجزیه و تحلیل می‌کند. والدین کودکان مبتلا به قوز قرنیه باید از 10 سالگی سالی یکبار توپوگرافی قرنیه را برای نظارت بر قرنیه انجام دهند. حتی اگر توپوگرافی قرنیه کودک طبیعی باشد، انجام سالانه این آزمایش همچنان اهمیت دارد. با گذشت زمان ممکن است تغییرات ناچیزی وجود داشته باشد که نشانگر شروع بیماری است. با آزمایش‌های سالانه، پزشک می‌تواند نتایج را مقایسه کند تا در صورت وجود این تغییرات، آن‌ها را شناسایی کند.
درمان معمولا با تجویز عینک جدید شروع می‌شود. اگر عینک دید کافی را فراهم نکند، ممکن است لنزهای تماسی، معمولا لنزهای تماسی نفوذپذیر با گاز سفت و سخت یا اسکلرال توصیه شوند. اگرچه در نهایت، استفاده از لنزهای تماسی یا جستجوی درمان‌های دیگر برای تقویت قرنیه و بهبود بینایی ضروری خواهد بود.
درمانی به نام اتصال بین کلاژن‌های قرنیه یا کلاژن کراس لینک (Collagen Cross Linking-CXL) تکنیکی است که اغلب برای کمک به جلوگیری از بدتر شدن موثر است. اینتاک ها (Intacs) ایمپلنت‌هایی هستند که برای کاهش شکل مخروط و بهبود بینایی در زیر سطح قرنیه قرار می‌گیرند.
یک روش لیزر تخصصی به نام PTK می‌تواند جای زخم برجسته (مانند پینه) را صاف کرده و راحتی لنزهای تماسی را بهبود ببخشد. اگر عینک و لنزهای تماسی دیگر دید با کیفیت خوب و پایدار و راحتی ایجاد نمی‌کنند، می‌توان پیوند قرنیه انجام داد. این عمل شامل برداشتن مرکز قرنیه و جایگزینی آن با قرنیه اهدا کننده است که در محل خود بخیه زده شده است. از این روش معمولا به عنوان آخرین راه چاره استفاده می‌شود.
منبع:
